Γράφει η κα. Μπεφάνη Μαρία, Αιματολόγος, Επιστημονικά Υπεύθυνη Αιματολογικού Εργαστηρίου Κλινικής ΆΝΑΣΣΑ.
Πολύ συχνά, στo πλαίσιο προληπτικού ελέγχου ή λόγω γενικών συμπτωμάτων, ανευρίσκεται στον εργαστηριακό έλεγχο χαμηλός αιματοκρίτης ή αλλιώς αναιμία. Πρόκειται στην ουσία για μείωση των κυκλοφορούντων ερυθρών αιμοσφαιρίων στο αίμα μας.
Η αναιμία δεν αποτελεί ασθένεια. Είναι εργαστηριακό εύρημα πολλών νόσων και είναι σφάλμα να προσπαθούμε να διορθώσουμε απλώς τα νούμερα, χωρίς να γίνει διερεύνηση της αιτίας που την προκάλεσε.
Πρέπει να γνωρίζουμε πως τα ερυθρά κύτταρα παράγονται στο μυελό των οστών, το οποίο είναι ένα από τα μεγαλύτερα όργανα στο σώμα μας και από τα πιο ενεργά! Απαραίτητοι εξωτερικοί θρεπτικοί παράγοντες για να παραχθούν είναι ο σίδηρος, η βιταμίνη Β12 και το φυλλικό οξύ.
Τα ερυθρά κύτταρα έχουν ως βασική λειτουργία τη μεταφορά του οξυγόνου από τους πνεύμονες σε όλους τους ιστούς του σώματός μας και αντίστοιχα το διοξείδιο του άνθρακα από τους ιστούς ξανά στους πνεύμονες, για να αποβληθεί με την εκπνοή μας. Ξαναδεσμεύουν αμέσως οξυγόνο και ξεκινούν εκ νέου για τους ιστούς. Ένας τέτοιος πλήρης κύκλος, διαρκεί 20 δευτερόλεπτα! Ζούνε δε 100-120 ημέρες, οπότε η ανανέωσή τους με νεαρά ερυθρά από τον μυελό, είναι συνεχής.
Οι αναιμίες μπορούν να διαχωριστούν σε:
1. Αναιμίες μειωμένης παραγωγής ερυθροκυττάρων
- Πρόκειται για την πολύ συνηθισμένη σιδηροπενική αναιμία (έλλειψη σιδήρου)
- Μεγαλοβλαστική αναιμία – έλλειψη Β12
- Αναιμία χρόνιων παθήσεων (σε ασθενείς με χρόνια νοσήματα, που ταλαιπωρούν τον οργανισμό)
- Αναιμία χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας (μειωμένη παραγωγή ερυθροποιητίνης από τους νεφρούς, που δίνει την «εντολή» στον μυελό να παράγει ερυθροκύτταρα)
- Λόγω διήθησης του μυελού των οστών από νεοπλάσματα (λευχαιμίες, πολλαπλούν μυέλωμα, λεμφώματα, μεταστατικά νεοπλάσματα)
- Απλαστική αναιμία (πάθηση των πρόδρομων μορφών των ερυθροκυττάρων στο μυελό των οστών)
2. Αναιμίες αυξημένης καταστροφής ερυθροκυττάρων
- Χρόνια, κληρονομικά αιμολυτικά σύνδρομα, όπως οι μεσογειακές αναιμίες και η έλλειψη G6PD
- Αυτοάνοσες αιμολυτικές αναιμίες
- Αυξημένη καταστροφή ερυθρών από μεταλλικές βαλβίδες
3. Μεθαιμορραγική αναιμία – δηλαδή από απώλεια αίματος
Βοήθεια στην αρχή της διερεύνησης μας δίνει η μορφολογία των ερυθρών, την οποία μπορούμε να την υποθέσουμε από τους ερυθροκυτταρικούς δείκτες στη γενική αίματος ή σε επίχρισμα περιφερικού αίματος και μελέτη σε μικροσκόπιο.
- Όταν είναι μικρά σε μέγεθος και υπόχρωμα, «χλωμά» (χαμηλό MCV και MCH στη γενική αίματος), η πιο συχνή αιτία είναι η έλλειψη σιδήρου
- Όταν είναι μεγάλα και υπέρχρωμα, η πιο συχνή αιτία είναι η έλλειψη Β12
- Όταν είναι ορθόχρωμη – ορθοκυτταρική, τότε η αναιμία είναι συνήθως χρονίας νόσου, αυξημένης καταστροφής, και χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας.
Αρκετά συχνά, ειδικά σε πιο ηλικιωμένους ασθενείς, χρειάζεται να γίνει μελέτη του ίδιου του μυελού των οστών από Αιματολόγο, για να διευκρινιστεί η αιτία μίας αναιμίας. Αυτό γίνεται με μία ανώδυνη αναρρόφηση μίας μικρής ποσότητας μυελού από το οστό της λεκάνης και μορφολογική αξιολόγηση σε μικροσκόπιο.