Γράφει ο κύριος Μωυσιάδης Δημήτριος, Νεφρολόγος, Επιστημονικά Υπεύθυνος Νεφρολογικού Τμήματος και Μονάδας Τεχνητού Νεφρού Γενικής Κλινικής ‘ΑΝΑΣΣΑ

Ο ανθρώπινος οργανισμός έχει δύο νεφρούς μεγέθους περίπου 115 γρ. που βρίσκονται στο οπίσθιο μέρος της περιτοναϊκής κοιλότητας και οι οποίοι αποτελούν ζωτικά όργανα αυτού.

Η κύρια λειτουργία των νεφρών είναι η ρύθμιση της ισορροπίας του άλατος, του νερού και των άλλων ιόντων και ιχνοστοιχείων του ανθρώπινου σώματος, όπως το ασβέστιο, ο φώσφορος, το μαγνήσιο, το κάλιο, το χλώριο και τα διάφορα οξέα.

Παράλληλα οι νεφροί εκκρίνουν ορμόνες όπως η ερυθροποιητίνη, η βιταμίνη D και η ρενίνη. Πιο συγκεκριμένα, η ερυθροποιητίνη διεγείρει την παραγωγή και την ωρίμανση των ερυθρών αιμοσφαιρίων στο μυελό των οστών, ενώ η βιταμίνη D ρυθμίζει το ασβέστιο και το φώσφορο του οργανισμού, τη δομή των οστών και πλήθος άλλων δράσεων. Επίσης οι νεφροί αποτελούν σημείο δράσης ορμονών υπεύθυνων για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, του ισοζυγίου υγρών ή το μεταβολισμό των οστών και τις επασβεστώσεις των αγγείων.

Τέλος, από τους νεφρούς αποβάλλονται όλα τα άχρηστα προϊόντα του μεταβολισμού  καθώς επίσης φάρμακα και άλλες τοξίνες που μπαίνουν στο σώμα.

Η μείωση της λειτουργίας των νεφρών ονομάζεται χρόνια νεφρική νόσος (ΧΝΝ). Με τον ορισμό αυτό εννοούμε τη μείωση της λειτουργίας των νεφρών σε διάφορο βαθμό για διάστημα μεγαλύτερο των τριών μηνών.

Επίσης μπορεί να μην υπάρχει αυτή κάθε αυτή μείωση της νεφρικής λειτουργίας αλλά να υπάρχει λειτουργική διαταραχή, όπως αποβολή πρωτεΐνης (λευκωματουρία) ή μικροσκοπική αιματουρία, ή από την άλλη να υπάρχει δομική διαταραχή όπως αυτή διαπιστώνεται σε απεικονιστικό έλεγχο (υπερηχογράφημα νεφρών).

Πώς τεκμηριώνεται η ύπαρξη νεφρικής νόσου;

Η διάγνωση της νεφρικής νόσου γίνεται, πέρα από τη μέτρηση του λευκώματος που αποβάλλεται στα ούρα, την  ανίχνευση μικροσκοπικής αιματουρίας ή τον απεικονιστικό έλεγχο που αναφέρθηκαν πιο πάνω, με την εκτίμηση της νεφρικής λειτουργίας μέσω του υπολογισμού του Ρυθμού Σπειραματικής Διήθησης (ΡΣΔ). Στον υπολογισμό αυτού λαμβάνονται υπ’όψη οι σωματομετρικοί δείκτες του ασθενούς, η ηλικία, το φύλο, η φυλή και οι εργαστηριακές τιμές της κρεατινίνης ορού. Με βάση το ΡΣΔ η ΧΝΝ κατατάσσεται σε πέντε στάδια.

Σε ορισμένες περιπτώσεις γίνεται διαδερμική βιοψία νεφρού για να διαπιστωθεί ο συγκεκριμένος τύπος της νόσου των νεφρών, η έκταση της νεφρικής προσβολής και ο σχεδιασμός ειδικής θεραπείας.

Συμπτώματα νεφρικής νόσου

Μια ιδιαιτερότητα της χρόνιας νεφρικής νόσου είναι το γεγονός ότι πολλές φορές διαλάθει χωρίς συμπτώματα, ή αν υπάρχουν είναι αμβληχρά.

Τα συμπτώματα εμφανίζονται όταν η νεφρική λειτουργία μειωθεί ως και στο 15-20% του φυσιολογικού και μπορεί να εκδηλωθούν με αδυναμία, εύκολη κόπωση, ευαισθησία στο κρύο, οίδημα (πρήξιμο) στα κάτω άκρα, κνησμό, ούρα που «αφρίζουν» λόγω αυξημένης αποβολής λευκώματος, αιματουρία.

Ακόμη οι ασθενείς με ΧΝΝ είναι δυνατό να παρουσιάσουν καταστάσεις επικίνδυνες για τη ζωή, λόγω υπερκαλιαιμίας, μεταβολικής οξέωσης ή πνευμονικού οιδήματος. Ανάμεσα στις επιπλοκές της νεφρικής ανεπάρκειας περιλαμβάνονται η αναιμία, η μελάγχρωση του δέρματος, η ναυτία, οι έμετοι, η ανορεξία, η οστική νόσος, οι διαταραχές της libido, η ανικανότητα, η αστηριξία, οι σπασμοί, η περιφερική νευροπάθεια, μυοπάθεια, το ουραιμικό κώμα, η αρτηριακή υπέρταση, η περικαρδιακή συλλογή, οι διαταραχές ύπνου, το ανήσυχα άκρα, οι μυϊκές κράμπες και η ευαισθησία σε λοιμώξεις.

Όσο πιο έγκαιρα γίνει η διάγνωση της νεφρικής νόσου, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα αποφυγής σοβαρών και επικίνδυνων για τη ζωή επιπλοκών.

Ποιες είναι οι αιτίες της χρόνιας νεφρικής νόσου;

Οι πιο κοινές αιτίες της ΧΝΝ, οι οποίες ευθύνονται για τα δύο τρίτα των περιπτώσεων είναι ο σακχαρώδης διαβήτης και η υπέρταση.

Παράλληλα η χρόνια νεφρική νόσος η ίδια μπορεί να προκαλέσει υψηλή αρτηριακή πίεση.

Άλλες καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν νεφρική βλάβη είναι οι: ΣπειραματονεφρίτιδεςΚληρονομικές ασθένειεςΣυγγενείς δυσπλασίες του εμβρύου, Λύκος και άλλα αυτοάνοσα νοσήματα,   αποφρακτική νεφροπάθεια  που προκαλείται από προβλήματα, όπως λίθοι στους νεφρούς, καλοήθεις και κακοήθεις όγκοι ή υπερτροφία προστάτη αδένα στους άνδρες, λοιμώξεις του ουροποιητικού, τοξικότητα φαρμάκων. Αν για κάποιο λόγο οι νεφροί υπολειτουργούν, πολλά φάρμακα δεν αποβάλλονται κανονικά από το σώμα, με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται στο αίμα και να δημιουργούν τοξικά φαινόμενα. Επίσης, πολλά φάρμακα επηρεάζουν τη λειτουργία των νεφρών αυτή καθαυτή.

Τα πιο συνηθισμένα νεφροτοξικά φάρμακα είναι τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, τα οποία χρησιμοποούνται σε μυοσκελετικούς πόνους.

Άλλα νεφροτοξικά φάρμακα είναι οι διάφορα αντιβιοτικά, όπως οι αμινογλυκοσίδες.

Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται σε απεικονιστικές εξετάσεις (αξονικές τομογραφίες, πυελογραφίες, στεφανιογραφίες κλπ) λέγονται ιωδιούχα σκιαγραφικά και είναι δυνατό να έχουν νεφροτοξική δράση.

Φάρμακα ανοσοκατασταλτικά, όπως η κυκλοσπορίνη και η μεθοτρεξάτη βλάπτουν τους νεφρούς σε χρόνια χρήση, καθώς επίσης και αντινεοπλασματικά φάρμακα (όπως η cis-platinum).

Τέλος νεφροτοξική βλάβη εμφανίζουν και διάφορες άλλες ουσίες (δηλητήρια φιδιών, μανιτάρια, ζιζανιοκτόνα, κάποια βότανα και βαρέα μέταλλα, όπως ο μόλυβδος και ο υδράργυρος).

Πώς αντιμετωπίζεται η Χρόνια Νεφρική Νόσος;

Το πρώτο βήμα στην αντιμετώπιση της ΧΝΝ είναι η πρόληψη της νεφρικής νόσου. Αυτή περιλαμβάνει την αναγνώριση των προδιαθεσικών παραγόντων (ηλικία, οικογενειακό ιστορικό, φυλή, μέγεθος νεφρών) και των παραγόντων έναρξης της νεφρικής νόσου (διαβήτης, υπέρταση, λοιμώξεις, αυτοάνοσα νοσήματα, λιθίαση, φάρμακα).

Στη συνέχεια ακολουθεί η αντιμετώπιση της ΧΝΝ, η οποία περιλαμβάνει την επιβράδυνση της εξέλιξης της νεφρικής νόσου με τον έλεγχο της λευκωματουρίας, της αρτηριακής υπέρτασης, τη διακοπή του καπνίσματος, τη βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ και τον έλεγχο του διαβήτη. Παράλληλα αναγνωρίζονται και διορθώνονται συγκεκριμένα αίτια που μπορεί να είναι αναστρέψιμα.

Τέλος είναι βασική η αντιμετώπιση των επιπλοκών της προοδευτικά επιδεινούμενης νεφρικής νόσου. Ανάμεσα στα άλλα σημαντική είναι η διαχείριση της νεφρογενούς αναιμίας, η αντιμετώπιση της οστικής νόσου και της  μεταβολικής οξέωσης, σε συνδυασμό με τις κατάλληλες διατροφικές οδηγίες, την αξιολόγηση της φαρμακευτικής αγωγής και την προετοιμασία σε προχωρημένα στάδια για θεραπεία υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας.

Παρ’ όλα τα προηγούμενα ο ασθενής είναι πιθανό να καταλήξει στο τελικό στάδιο της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας που σημαίνει ότι έχει χάσει πάνω από το 85% της φυσιολογικής νεφρικής λειτουργίας. Σε αντίθεση με ότι συμβαίνει με την ανεπάρκεια άλλων οργάνων, ο ασθενής διαθέτει επιλογές υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας, διατηρώντας παράλληλα ικανοποιητική ποιότητα ζωής.

Ποιοι είναι οι τρόποι υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας;

– Αιμοκάθαρση:

Ο ασθενής υποβάλλεται σε θεραπεία κάθαρσης του αίματός του από τις άχρηστες μεταβολικά ουσίες μέσω ειδικού μηχανήματος αιμοκάθαρσης, συνήθως τρεις φορές την εβδομάδα. Ανάλογα με τον ασθενή και τη συννοσηρότητά του είναι δυνατό να τροποποιείται ο τρόπος και η διάρκεια της αιμοκάθαρσης.

– Περιτοναϊκή κάθαρση:

Ο ασθενής υποβάλλεται σε θεραπεία κάθαρσης από τις άχρηστες μεταβολικά ουσίες μέσω ειδικών διαλυμάτων που εισέρχονται στην περιτοναϊκή κοιλότητα καθημερινά.

– Νεφρική μεταμόσχευση:

Αυτή είναι η μέθοδος υποκατάστασης που ιδανικά προτείνεται για κάθε ασθενή, αντί για την αιμοκάθαρση ή την περιτοναϊκή κάθαρση. Το νεφρικό μόσχευμα είναι δυνατό να προέρχεται από ζωντανό ή πτωματικό δότη. Το πλεονέκτημα είναι ότι ο ασθενής μπορεί να έχει μία άριστη ποιότητα ζωής. Ταυτόχρονα όμως είναι απαραίτητη η συνεχής χορήγηση ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων, προκειμένου να αποτραπεί η απόρριψη του νεφρικού μοσχεύματος από τον οργανισμό που το αναγνωρίζει ως ξένο σώμα. Για το λόγο αυτό και για την αποφυγή λοιμώξεων ή άλλων επιπλοκών από την αγωγή απαιτείται τακτική νεφρολογική παρακολούθηση.

Σας βοήθησε αυτό το άρθρο;
ΝαιΌχι
Back to list