Γράφει η κα. Καροτσάκη Θεοδώρα, Καρδιολόγος, Επιστημονικά Υπεύθυνη Καρδιολογικού Τμήματος Κλινικής ‘ΆΝΑΣΣΑ
Η άσκηση έχει θετικές επιδράσεις στην υγεία της καρδιάς, έχει όμως και περιορισμούς για να μην μετατραπεί από μια ευεργετική σε βλαπτική δραστηριότητα. Ιδιαίτερα προσεκτικοί πρέπει να είμαστε στην περίπτωση του αθλητισμού, πολύ περισσότερο αν αφορά ανταγωνιστικά αθλήματα.
Η αθλητική καρδιά
Η χρόνια ενασχόληση με τον αθλητισμό επιφέρει ορισμένες μεταβολές στην καρδιά που περιγράφονται ως “αθλητική καρδιά”. Οι μεταβολές αυτές περιλαμβάνουν ελάττωση της καρδιακής συχνότητας, υπερτροφία (πάχυνση των τοιχωμάτων της αριστερής κοιλίας ή και διάτασή της).
Με τη διακοπή του αθλητισμού οι μεταβολές υποχωρούν, όχι όμως σε όλους. Είναι λοιπόν σημαντικό να γίνεται ένας προαθλητικός έλεγχος με την έναρξη των δραστηριοτήτων και να επαναλαμβάνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Έχει προταθεί κάθε δεύτερο έτος και συχνότερα σε νεότερους αθλητές για την έγκαιρη αναγνώριση της προόδου ορισμένων καρδιακών παθήσεων.
Πρωτόκολλο προαθλητικού ελέγχου
1. Προσεκτική κλινική εξέταση: Λήψη αρτηριακή πίεσης, ψηλάφηση των περιφερικών αγγείων, προσεκτική ακρόαση (σε ύπτια και καθιστή θέση)
2. Ηλεκτροκαρδιογράφημα ηρεμίας: Αυτό βοηθάει στην ανίχνευση αθλητών με μυοκαρδιοπάθειες ή καναλοπάθειες που είναι ασυμπτωματικοί
3. Λήψη οικογενειακού ιστορικού: καρδιακή νόσος ή αιφνίδιος θάνατος σε μέλος της οικογένειας (ηλικία < 55 ετών για άνδρα ή <65 ετών για γυναίκα)
4. Ατομικό ιστορικό: συγκοπτικά επεισόδια, αρρυθμίες, αίσθημα πόνου και δυσφορία κατά ή μετά την άσκηση, λήψη αναβολικών, “συμπληρωμάτων” αγνώστου συστάσεως ή απαγορευμένων ουσιών
Αίτια αιφνιδίου καρδιακού θανάτου σε αθλητές
- Υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια
- Συγγενείς ανωμαλίες των στεφανιαίων αγγείων
- Μυοκαρδίτιδα
- Διατατικού τύπου μυοκαρδιοπάθεια
- Σύνδρομο Marfan
- Αρρυθμιογόνος μυοκαρδιοπάθεια της δεξιάς κοιλίας
- Σύνδρομο προδιεγερση-καναλοπάθειες
- Βαλβιδοπάθεια (στένωση αορτικής, ανεπάρκεια μιτροειδούς)
Σε μεγαλύτερης ηλικίας αθλούμενους η στεφανιαία νόσος αποτελεί την πιο συχνή αιτία αιφνιδίου καρδιακού θανάτου κατά την άσκηση.
Δυστυχώς μία στις τρεις περιπτώσεις που πεθαίνουν αιφνίδια δεν δύναται να εντοπισθούν από τον ιατρικό έλεγχο της υγείας των αθλητών, ακόμη και όταν αυτός περιλαμβάνει ηλεκτροκαρδιογραφικό έλεγχο.
Ειδικότερος διαγνωστικός έλεγχος επί “παθολογικών ευρημάτων”:
Σε περίπτωση που από το βασικό καρδιολογικό έλεγχο διαπιστωθούν “παθολογικά” ευρήματα οι αθλητές θα πρέπει να υποβάλλονται σε:
- Ηχοκαρδιογραφικό έλεγχο
- Δοκιμασία κόπωσης – Holter ρυθμού
- Δοκιμασία ανάκλισης (tilt test)
Σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτείται η διενέργεια αιματηρών εξετάσεων, όπως:
- Στεφανιογραφία
- Κοιλιογραφία
- Μυοκαρδιακή βιοψία
- Ηλεκτροφυσιολογική μελέτη
Συμπερασματικά κρίνεται απαραίτητος ο καρδιολογικός έλεγχος των αθλητών, καθώς συμβάλλει στην πρόληψη των δυσάρεστων επιπλοκών της άσκησης και στη μείωση του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου. Στόχος του δεν είναι ο αποκλεισμός του αθλητή από την άσκηση αλλά η παροχή συμβουλών για τους χαρακτήρες της άσκησης ώστε να είναι κατάλληλη, ωφέλιμη και ακίνδυνη.